Aile Arabuluculuğu Uygulamaları

Arabuluculuk, bugün Hindistan'dan Latin Amerika ülkelerine, Kenya'dan Yeni Zelanda'ya dünyanın dört bir yanında kullanılan kökleri insanlık tarihi kadar eskiye dayanan bir anlaşmazlık çözüm yöntemidir.

Arabuluculuğun uygulama alanlarından biri “aile arabuluculuğu” dur. Genellikle boşanma ve ayrılık durumlarında eşler arasındaki -heteroseksüel veya eşcinsel fark etmeksizin- çocuklar, mülkiyet, finans vb. konularla ilgili anlaşmazlıkların çözülmesini sağlayan bir süreç olarak düşünülse de yabancı örneklerde kardeşler arasındaki ebeveynin bakım yükü, miras vb. sorunların ya da ebeveyn-çocuk arasındaki problemlerin çözülmesinde de kullanılmaktadır. Ülkemizde aile arabuluculuğu yöntemi, aile arabuluculuğu, aile ilişkilerindeki bozulmaları, değişimleri, dönüşümleri ve uyuşmazlıkları ele alan kimi zaman eşler arasında kimi zaman ise diğer aile üyeleriyle birlikte yürütülen, arabulucunun, aile bireylerinin daha iyi iletişim kurmalarına ve ortak kabul edilebilir bir anlaşma üzerinde uzlaşmalarına yardım ettiği; ayrılık, boşanma, çocuklar, finans ve mülkiyet konularını kapsayan bir süreçtir.

Bugün tüm dünya boşanma oranlarının giderek arttığı gerçeğiyle karşı karşıyadır. Uzlaşmayı prensip edinen, insancıl, uygun maliyetli, zaman kaybettirmeyen esnek yapısıyla aile arabuluculuğu yöntemi boşanma ve ayrılık sürecindeki bireyler için neredeyse zorunlu görünmektedir. Mahkeme süreçlerinde geçen uzun yıllara, yılların yıpratıcılığına, anne ve baba kutupları arasında kalmış çocuklara, çocuk- ebeveyn arasındaki sağlıksız iletişim ve etkileşimin yansımalarına günümüzde sık rastlanmaktadır. Tam da bu noktada aile arabuluculuğunun varlığı ve önemi ortaya çıkmakta ve bu önem giderek artmaktadır.

Türkiye'de yargı yoluna bir alternatif olduğu düşünülen arabuluculuk yönteminin uygulanması Hukuk Uyuşmazlıkları Arabuluculuk Kanunu'nda görüldüğü üzere sadece hukuk mezunları tarafından yürütülmektedir. Dünyada ise aile arabuluculuğu uygulamalarının sosyal hizmet uzmanları, aile danışmanları, psikologlar, sağlık çalışanları ve avukatlar gibi farklı alanlardaki meslek elemanları tarafından yürütüldüğü bilinmektedir. Ayrıca iki disiplin ve mesleği ortak zeminde buluşturan birçok benzerlik bulunmaktadır.

Türkiye'de sadece avukatlar nezdinde yürütülen aile arabuluculuğu uygulamalarına bir alternatif olarak bu kitap, toplumun yüzleştiği güncel sorunlardan biri olan boşanma ve ayrılık durumlarında; temel yapı taşı olan aileye yönelik arabuluculuk uygulamalarının, aileye doğrudan müdahalede bulunan sosyal hizmet meslek ve disiplini çerçevesinde incelemekte; aile arabuluculuğu uygulamalarına yeni bir perspektif sunmaktadır.