Balkanlardan Göçen Toplulukların Yemek Kültürlerindeki Farklılıklar

Tu¨rkiye Trakyası'nın en batı ucunda yer alan Edirne ili XIX. yu¨zyılda Osmanlı Devleti'nin çöku¨ş dönemine girmiş bulunması nedeniyle Balkanlarda yaşanan savaşlar ve göçlerden en fazla etkilenen şehirlerden birisi olmuştur. Edirne'ye göç Cumhuriyet'in ilk yıllarından sonra da devam etmiş ve burası Balkanlardan en çok göç alan şehir olmustur. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'yla Balkanlardan Edirne'ye başlayan göçler 1989 yılındaki Bulgaristan göçlerine kadar devam etmiştir. Bu göçler, sebep-sonuç ilişkisi içerisinde disiplinler arası pek çok araştırmaya konu olmuştur. Yapılan literatu¨r taraması sonucunda Edirne'nin Keşan ilçesinin yemek ku¨ltu¨ru¨ u¨zerine daha önce bir çalışma yapılmadığı tespit edilmiştir. Bu çalışmanın amacı Balkanlardan Edirne'nin Keşan ilçesine göç etmiş olan halkın, göç etmeden önceki yemek alışkanlıklarını su¨rdu¨ru¨p su¨rdu¨rmediklerini tespit etmektir. Göçmenlere ait geleneksel yemek hazırlama, sunma ritu¨elleri kaynak kişilerden temin edilmiş ve yazılı olarak kayıt altına alınmıştır. Bu kapsamda kayıtlar vasıtasıyla bu hazırlıklar ile reçetelerin yöresel ve ulusal alanda yayılması, bilinirliğinin arttırılması, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının geri kazanılması ve ku¨ltu¨rel arşiv oluşturulması amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve yu¨z yu¨ze göru¨şmeler yapılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda katılımcıların şu anda kullandıkları kaynakların eski kaynaklarla aynı standartları taşımadığı, yöresel uygulamaların yerini yeni uygulama ve yöntemlerin aldığı tespit edilmiştir. Seçili yaş grupları içerisinde 80 ve u¨zeri yas grubunun fizikî nedenlerle bu konuda yetersiz olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte 65 yas ve u¨zeri bireylerin yemeklerin adlarını hatırladığı ve uygulayabildiği; 40-60 yas aralığında bulunan katılımcıların söz konusu tarifleri atalarından dinlediği, hatırladığı, uygulayabildiği ve aktarabildiği göru¨lmu¨ştu¨r. 24 ile 40 yas grubu katılımcılarda ise yemeklerin hatırlanabildiği fakat uygulama zorluklarının başladığı, değişen ekonomik ve teknik koşullar nedeniyle uyarlamaların farklı şekillerde devam ettiği tespit edilmiştir. Genç yaş grubu olan 15-24 yaş grubu katılımcıların ise Keşan bölgesi köyleri taramasında göç ve göç yemeklerine dair bir hikâyeyi hatırlamadığı ve uygulamada yetersiz kaldıkları gözlemlenmiştir.