Cihannüma Osmanlı Tarihi (1288-1485)

Mevlânâ Mehmed Nesrî, Sultan II. Bayezid devrinin (1481-1512) önde gelen tarih yazarlarindandir. Nesrî, eserinin giris kisminda Oguzlar, Selçuklular ve Karamanogullari ile ilgili özet bilgiler verdikten sonra, 1288 yili olaylariyla baslattigi Osmanogullarinin siyasî tarihini Kara Bogdan gazasi (Eylül-1485) ile bitirir. Nesrî, yeri geldikçe olaylarin kritigini yaparak okuyucuya dogru bilgiler vermede titiz davranmistir. O, metot ve anlatim teknigi bakimindan, çaginin ilerisinde bir tarihçilik anlayisi sergileyerek nitelikli bir eser ortaya koymustur. Nesrî'nin Cihânnümâ'si (= Nesrî Tarihi / Nesrî Kronigi), kurulus ve yükselis dönemlerine ait Osmanli tarih yaziciliginin en iyi örneklerinden biridir.Nesrî'nin, II. Bayezid'e sundugu bu tarih eserinde, 14.-15. yüzyil Osmanli tarihi arastirmalari için orijinal ve dogru bilgiler bulunmaktadir. Osmanli devletinin kurulus yillarina ait anlatilanlar bu eserde standartlastirilmistir. Kemalpasazâde, Idrîs-i Bitlisî, Hoca Sadeddin ve Gelibolulu Mustafa Âlî gibi 16. yüzyilin âlim tarihçileri bazi bilgileri dogrudan ya da dolayli olarak Nesrî'nin eserinden almayi tercih etmislerdir.Güvenilir bir tarihçinin kalemiyle, akici ve anlasilir bir Türkçeyle yazilmis olan Cihânnümâ zevkle okunacak bir tarih ve edebiyat kaynagidir. Eserde, 14.-15. yüzyilin dil özelliklerini yansitan zengin arkaik Türkçe kelimelerle terim ve deyimlerin bulunmasi Cihânnümâ'yi, Türk dili ve edebiyat tarihi arastirmalari için de önemli kilmaktadir. Denilebilir ki, Osmanli tarihinin ilk iki yüzyili en genis ve en dogru biçimde Nesrî'nin Cihânnümâ'sindan okunur.