Kamil İnsan İnsan'il-Kamil

Insani'l Kâmil Erzurumlu Ibrahim Hakki'nin 1770'lerde kaleme aldigi bir eser. Ibrahim Hakki eserinin giris kisminda “topragin çesitli hayvan ve bitkilerin abasi-elbisesi” oldugundan bahisle bitki ve hayvanin da insan bedeninin temeli ve esasi oldugunu söylemektedir. Insan bedeni ise kendi kalbinin süslü canfes kumastan giysisidir. Yani, insan kalbi Mevlâ'ya muhabbetin mekâni, bilme ve tanima hazinesinin siginagidir. Eser, insanin bu mekâni ve siginagi ahlâkin en güzeli ile güzellestirmesinin, niyetlerini ari-duru hâle getirmesinin ve gönlünü egitmesinin yollarini konunun özüyle okuru muhatap ederek dile getiriyor. Erdemlerin, güzel ahlâkin, insanin tutum ve davranislarina yansimasi, yapip-etmelerine kendi rengini vermeleri insanin onlari içsellestirip rizayi esas alarak hayatlarina tatbik etmeleriyle mümkün. Kâmil Insan herseyden önce insanin, âlemin en serefli varligi oldugunu insana yeniden duyuruyor. Ve insani kendini bilmeye ve tanimaya çagiriyor.