Kant’ta Tanrı ve Tanrısallaştırılan Akıl

Felsefe, insanin Tanri'ya iliskin meselesidir. Nitekim mitoloji bize Tanri'yi anlatmaya çalisirken felsefe Tanri'yi anlamaya çalisir. Onun için felsefe sorulari Tanri hakkinda oldugu gibi felsefe sistemi de tanri kavraminin nasil kullanildigiyla ilgili olmustur. Kant'in eserlerinde degisik biçimlerde ama belirli bir amaç dogrultusunda tanri kavraminin devamli kullanilmasi çok önemli oldugunu düsündügüm bir ise yarar: Genel olarak felsefenin ne oldugu anlasilir. Bu nasil mümkün olur? Tanri kavrami yukarida belirttigim gibi Kant'in bütün eserlerinde geçtigi için felsefeyi tanima imkâni verir. Bunun yaninda sözkonusu kavramin belirli bir biçimde ele alinmasi da genel olarak sistemin ne olduguna iliskin bir fikir verir. Bunun için Kant'in tanri anlayisini incelemenin, felsefenin fotografini verdigini düsünüyorum. Neden böyle oldugunu su sorulari sorarak anlasilir hale getirebiliriz: Insan ne için var edilmistir? Tanri'nin bilinmesi nasil mümkündür? Tanri dünyayi yaratmis midir? Tanri dünyaya düzen vermis ve vermeye devam etmekte midir? Demek istedigim nokta, felsefe, kimligini önemli ölçüde bu kavramla kurulan sisteme ve bu kavramin etrafinda dönen sorulara borçludur. O halde mesele Kant'in degil, bütün felsefeye iliskindir.