Oğuz Boyları Aşiret, Oymak, Cemaatler 1 - Bozoklar

SOYADI KANUNU:
Kitabimizda görüldügü üzere alinan soyadlarinin secere takibinde önemli bir etken oldugu kabul edilmis, insanlarin ekseriyetinin aldiklari soyadini bagli boy, asiret ve oymaklarina göre aldigi gösterilmistir.
“15 Maddeden olusan 2525 Sayili Soyadi Kanunu'nda “Asiret, oymak, cemaat ve taifeleri” yakindan ilgilendiren bazi maddeler,
Madde 3- Rütbe ve memuriyet, asiret, yabanci irk ve millet isimleri ile umumi edeplere uygun olmayan veya igrenç ve gülünç olan soyadlari kullanilmaz.
Madde 5- Mümeyyiz olan resit, soyadini seçmekle serbesttir.
Madde 6- En büyük mülkiye memurunun verecegi müzekkere üzerine Cumhuriyet müddei umumisi, 3'üncü maddedeki memnuniyete uygun olmayarak soyadi kullananlarin bu adi degistirmelerini ve tarihte ün almis olanlara iliskin anlatan adlarin hilafini iddia ile kullanilmamasini mahkemeden isteyebilir.
Madde 10- Bu Kanunun tayin ettigi müddet geçtikten sonra soyadlarini degistirmek isteyenler Kanunu Nedeninin bu baptaki hükümlerine tabi olurlar.
Madde 11- Soyadlarini nüfus kütügü ve dogum kagitlarina yazma isinde ihmali görülen memurlar hakkinda kaymakamlar bir haftaliga, valiler on bes günlüge kadar maas kesme cezasi verebilirler. Bu kararlar kati olup ilk ödenecek maastan kesilir.” Denilmektedir.
1934 yilinda yürürlüge giren kanunun içerigi ve uygulanmasindan anlasildigi üzere, “Mümeyyiz olan resit, soyadini seçmekle serbesttir. Ancak, yabanci irk-millet, rütbe, memuriyet, asiret ve umumi edeplere uygun olmayan veya igrenç, gülünç olan soyadlari alinamaz” maddeleri ile
- “Ermeni, Rum, Arap” gibi Türk olmayan unsurlar kendilerine özgü soyadi alamayacaklari ve aldiklari soyadinin Türk ve Müslüman gelenegine uygun olmasi zorunlulugu, - Rütbe, Memuriyet sözcügü ile “Müdür, Amir, Doktor, Tabip, Mühendis, Pasa, Albay, Yarbay, Binbasi, Çavus, Onbasi” gibi unvanlar kastedilerek unvan ve rütbelerin soyadi alinamayacagi,
- Asiret sözcügü ile günümüzde kullanilan “cemaat sözcügü” kastedilmis ve “Yesevî, Vefai, Kalenderi, Babai, Sadiyye, Bektas-î, Mevlevi, Bayram-î, Safevî, Haydari, Naksî…” gibi tarikat adlarinin soyadi alinamayacagi belirtilmistir. Ancak, kisi “Bektasoglu, Bayramoglu, Sadiyye” gibi tarikat kuruculari ile ayni silsileden geliyorsa bunun kapsam disi oldugu kanunun uygulanisindan anlasilmaktadir.
Anadolu'da yurt tutmus “Ermeni, Rum, Arap” gibi Türk olmayan unsurlar, kendi din ve milliyetlerine özgü soyadi alamamislar, aldiklari soyadlarini zorunlu olarak Türk-Islam kültürüne uydurmuslardir.
Günümüzde üzerinde büyük oyunlar oynanarak Oguz kimliginden uzaklastirilmaya çalisilan Kürt ve Kürt Alevi'si adi almis asiretlerimiz, bu gün oldugu gibi geçmiste de Oguz kabul edilmis ve “Kurmanç, Kurman, Kavili, Türkan, Terken, Koçkiri, Çakal, Risvan” gibi asiretlerinin ismi soyadi alinmasina kanuni sorun olusturulmamistir.
Arastirmaci Yazar
Ismail UÇAKCI
Türk Tarih Kurumu (Emekli) Arsiv Sefi.