Orhan Pamuk Edebiyatında Tarih ve Kimlik Söylemi

Orhan Pamuk Edebiyatinda Tarih ve Kimlik Söylemi, Türkiye'deki kimlik sorunlarinin Orhan Pamuk'un eserlerinde hangi söylem biçimleriyle ifade edildigini edebiyat ve tarihin kesistigi bir eksende incelemeyi hedefleyen ve sadece içerdigi kavramsal zenginlik açisindan degil, yöntemindeki tutarlilik ve berraklik açisindan da "Orhan Pamuk incelemeleri" arasinda özel yeri olan bir kitap. Disiplinlerarasi bir yaklasimin zenginligini ve derinligini barindiran çalismasinda Zafer Dogan ulusal alegori, merkez-tasra ve Dogu-Bati karsitliginin yarattigi gerilim, modernlesme ve gelenek gibi Türk edebiyatinin hep merkezinde yer almis izleklerin Orhan Pamuk edebiyatinda nasil ele alindigini inceliyor; basli basina, "Bir edebiyat yapitina nasil bakmaliyiz?" sorusunun yanitini veriyor.“Gelenek, hafiza ve onun simdiyle nasil bir iliski kurabilecegi üzerine yaratici bir sekilde kafa yoranlar gelenege en yakin ya da Batililasma etkisine en uzak kesimlerin içinden degil, bizzat Orhan Pamuk gibi bu etkiye en açik olanlarin içinden çikar. Orhan Pamuk, cumhuriyetin ilk yillarindaki, gelenekten elini etegini çekerek modern olunabilecegini düsünen aydinlardan farkli olarak böyle bir seyin ancak kültürel bir çorakliga yol açabilecegini sezmis; bu nedenle de tasavvuf ve klasik Sark eserlerinden olabildigince yararlanmistir. Üstelik bunu edebiyat gelenegimizin pek asina olmadigi ve yadirgadigi estetik edebi biçimleri kullanarak yapmistir. Onun bu tavri Dogucu ve milliyetçi reflekslerin öngördügü “gelenegin dirilisi” için yapilan gelenek sahipçiliginden mantik olarak farklidir. Bu tür bir yerelcilik tutumunu benimsemez. Gelenegi yararlanabilecegi bir kumas dolabi gibi açip, o kumaslari kesip biçerek yeni bir elbise diken terzi gibidir. Kisacasi gelenegi modernlestiren bu tutum, çorak ve renksiz bir küresel modernligin de, gelenekçi sig bir yerelciligin de ötesine geçer. Iste Orhan Pamuk'un bu konumu, Dogu Bati arasindaki gri, muglak alanda rahatça dolasabilmesine imkân tanir. Bu konum, ayni zamanda onu medeniyetlerin çatismasindan dogan endise ve huzursuzlugu anlamaya sevk eder.”