Unuttuğumuz Mora Türkleri ve Eyaletten Bağımsızlığa Yunanistan

Bütün dünyanin gözleri önünde Avrupa'da katledilen Türkleri çok çabuk unuttuk. Dünyanin Türklerden özür dilemesini gerektiren sayisiz sebepten sadece biri Mora. Osmanli'dan bagimsizlik hayaliyle yola çikan Rum Filiki Eterya ihtilal örgütünün 1814'de baslattigi macera,1821'de hayal olmaktan çikti,3 Subat 1830'da, yani sadece 16 yil gibi kisa bir sonra gerçeklerle bulustu. Elbette bu maceranin basariya ulasmasinda Helen dostu Avrupalilarin gayretleri, Rum isyancilarin hayallerinin çok ötesinde bir deger tasiyordu. Böylece ilk defa olarak Osmanli Balkaninda bir Hiristiyan devlet bagimsizlik kazanirken, fethinden itibaren Ege Denizi'nde mutlak Osmanli egemenligi de yine ilk defa olarak kisitlanmis oluyordu. Rum isyani kisa sürede acimasiz bir din ve irk savasi haline dönüstü. Avrupa'dan maddi-manevi destek gören Rumlar, hedeflerinin Mora'da bir tek Türk kalmayana kadar savasmak oldugunu en basinda açikça ilan ettiler. Olaylara sahit olan Avrupali yazarlarin anlattiklarina göre, isyan bölgelerinde öyle anlar yasanmisti ki, Türkler için bazen ölüm kurtulus oluyordu. Osmanli'nin Mora Müslümanlari olarak tanimladigi zümre, isyan bittiginde tamamen tarih sahnesinden silinmis durumdaydi. Yasama sansi bulan Mora Türkleri ise imparatorlugun çesitli yerlerinde zor sartlarda hayatlarini devam ettirdiler. O dönemde muhacir organizasyonu yapacak resmî bir kurumun olmayisi, bu ilk Yunanistan göçmenlerinin acilarini daha da derinlestirdi. Isyanin bitiminde Yunanistan'daki Türk emlak ve vakiflari tasfiye edilirken, bölgedeki asirlik Türk medeniyeti izleri de sonsuza kadar silinmis oluyordu. Bu eser, Türk-Yunan iliskilerinin tarihî seyrindeki kirilma noktalarini, objektif-bilimsel kriterlerle ve birincil kaynaklar esliginde incelemesi bakimindan, süphesiz günümüz problemlerinin çözümüne isik tutacak önemdedir.